Sabiha Rıfat Gürayman

 

Türkiye’nin ilk kadın inşaat mühendisidir. Anıtkabir’in inşaatında 10 yıl boyunca başmühendis olarak görev yapmıştır. Fenerbahçe Spor Kulübü’nün ilk kadın voleybolcusudur. Türkiye’de erkek takımlarda forma giyen ilk kadın sporcudur. Saygıyla, Rahmetle Ve Minnetle Anıyoruz  1910-2003     

 

Fenerbahçe Bayan Voleybol Takımının Uzak Tarihi

1920’li yılların ikinci yarısında Türkiye’de kadınlar arası ilk spor faaliyetlerinin Fenerbahçe Kulübü’nde başlamasıyla birlikte, atletizm, kürek ve teniste sarı-lacivertli kulübün ilk kadın sporcularının ortaya çıkması gecikmedi. Bu dönemde kadınlardan kurulu ilk voleybol takımı da 1927 yılında yine Fenerbahçe Kulübü’nde oluşturuldu. Fenerbahçe’nin 1927-29 yıllarında İstanbul şampiyonlukları kazanan erkek voleybol takımında başarı ile yer alan Yüksek Mühendis Sabiha Rıfat’ın kaptanlık ettiği bu kız takımının ömrü, rakipsizlik nedeniyle, iki yıldan fazla sürmedi ve takım dağıldı.

KURULUŞ DÖNEMİ

Doktor Selim Çapa’nın gayretleriyle 1954 yılında Çamlıca Kız Lisesi ile işbirliği yapılarak ortaya çıkarılan güçlü takım, 1955 yılında İÜSBK, Modaspor ve Galatasaray’ın da katılımıyla başlayan kadınlar arası müsabakalarda uzun süre şampiyonlukları elinde tuttu. Ayten Salih, Güneş Çapa, Sema Bora, Bercis Türkoğlu, Nazmiye Kor, Mahiru Akdağ, Seta Yağcıoğlu, İnci Önen, Seçkin Dinçer, Ayten Sunalp ve Meral’den kurulu kadro 1955 yılında ilk Teşvik Turnuvası’nı kazandıktan sonra 21 Ocak 1956 tarihinde Galatasaray’ı 2-0 yenerek ilk İstanbul şampiyonluğuna, 16 Şubat 1956’da da İÜSBK’yı 2-0 yenerek ilk Türkiye şampiyonluğuna ulaştı. 1956-57, 1957-58, 1958-59 ve 1960-61 İstanbul şampiyonluklarıyla 1957, 1958, 1959 ve 1960 Türkiye şampiyonluklarını yenilmeden kazanan bu kadro 1957’de kurulan ve 3-5 Mayıs 1957 tarihlerinde düzenlenen “Birinci İstanbul Enternasyonel Voleybol Turnuvası”nda ilk maçlarını yapan ulusal takıma Ayten Salih, Nazmiye Kor, Güneş Çapa ve Seta Yağcıoğlu’nu verdi. Takım kaptanı Ayten Salih’in 1960 yılında üniversiteden mezun olarak 16 Aralık 1960’ta bağımsız olan Kıbrıs Cumhuriyeti’ne gitmesiyle takım önemli ölçüde güç kaybetti ve 23-25 Mart 1961 tarihlerinde Ankara’da düzenlenen Türkiye Kadınlar Voleybol Şampiyonası’nda final maçında Galatasaray’a 3-2 yenilerek 1956 yılından beri beş sezondur koruduğu Türkiye şampiyonluğunu kaybetti.

1962-1967 yıllarını Galatasaray ve dönemin güçlü ekibi Rasimpaşa’nın gerisinde ikincilik ve üçüncülüklerle geçiren sarı-lacivertli takım 1968’den sonra oluşturduğu ikinci kuşak güçlü kadro ile yeniden üstünlüğü ele geçirdi. Perihan Tangür, Alev Ercins, Sema Esinduy, Tomris Özpars, Şeniz Kaban, Aynur Örselenmez, Nida Erışık, Ayşe Ateşli, Ayşe Koç, Handan Mutluel, Tülay Yılmaz, İnci Dönmez, Manescu Predoleanu, Filiz Çoksakar, Ümran Yalçınpınar, Ceyda Turan ve Aydan Arat gibi değerlerden kurulu kadro, 1967-68, 1968-69, 1970-71, 1971-72 ve 1972-73 sezonlarında İstanbul, 1968, 1969 ve 1972 yıllarında Türkiye şampiyonu oldu. 1969-70 sezonunda üçüncü kez katıldığı Avrupa Şampiyon Kulüpler Kupası’nda ikinci turdaki rakibi Bulgar Akademik Sofya’nın çekilmesiyle tarihinde ilk kez çeyrek final oynayan Fenerbahçe, 1972-73 sezonunda yine aynı Kupa’da Panathinaikos’u 5 Kasım 1972’de 3-1, 9 Aralık 1972’de ise 3-0 (hükmen) yenerek eledi ve kadınlar voleybolda ilk tur atlayan takım olarak çeyrek finale yükseldi. 1973-74 sezonunda ise Fenerbahçe Avrupa Kupa Galipleri Kupası’nda Portekiz’in Leixoes Porto takımını 3-2 ve 3-0’lık sonuçlarla eleyerek çeyrek finale çıkarken, Porto’da alınan 3-2’lik galibiyet de Türk takımlarının deplasmanda elde ettikleri ilk galibiyet oldu. 1973-77 arasında giderek güçlenen Eczacıbaşı’yla yoğun bir rekabet yaşayan Fenerbahçe, özellikle 1974 Türkiye Kadınlar Voleybol Şampiyonası’nda 15 Mart 1974 günü Eczacıbaşı’na 2-1’den 3-2 yenilerek (son set 16-18) Türkiye şampiyonluğunu kaybedince hüsran yaşadı.

TÜRKİYE LİGİ’NE YÜKSELME MÜCADELESİ

Salonsuzluktan ve tahsisat yetersizliğinden dolayı 1977-78 sezonunda A takım düzeyinde salonlardan kaybolan Fenerbahçe Kadın Voleybol Takımı faaliyetlerini daha ziyade altyapıya indirgedi. Kulübün maddi durumunun amatör branşlar için yetersiz kalmasından dolay branş 1984 yılında tamamen durduruldu. 1988-89 sezonunda da A takım tekrar kurularak İstanbul 3. Ligden başladı. 1990-91 sezonunda bu ligde, 1991-92 sezonunda da İstanbul İkinci Ligi’nde şampiyon olan takım, 1992-93 sezonunda İstanbul 1. Liginde şampiyon olarak terfi müsabakalarına katılmaya hak kazandı. Takımımız Bolu’daki terfi grup maçlarında birinci olarak final grubuna kaldı. 21-25 Nisan 1993’te Kütahya’da düzenlenen Terfi müsabakalarında ilk ikiye girerek 2. Lig’e yükseldi. 1993-94 sezonunda ise Türkiye 2. Ligi’nde ilk dört sırada yer alarak tarihinde ilk kez Türkiye Kadınlar Voleybol Ligi’nde mücadele etmeye hak kazandı. Fenerbahçe Türkiye 1. Ligi’nde iki sezon kaldıktan sonra 2. Lige düştü. Sonraki dönemde kulübün voleybol şubesine ayırdığı bütçenin sadece erkek takımın orta sıralara oynamasına yetecek düzeyde olmasından dolayı, ilke olarak kadın takımının bir alt ligde mücadele vermesine karar verildi. 1999-00 sezonunda da A2 Ligi şampiyonu olan takımın maddi nedenlerden ötürü A2 Ligi’nde kalmasına karar verildi. 2001-02 sezonundan itibaren tekrar 1. Lige çıkmayı hedefleyen takım, iki sezon arka arkaya bu başarıyı kılpayı kaçırdıktan sonra, 2003-04 sezonunda bu başarıya yenilgisiz ulaştı ve bu tarihten günümüze 1. Ligde faaliyetlerine devam etmektedir.

Almanya seyahati

İlk İstanbul ve Türkiye şampiyonluklarını üst üste 5 yıl kazanan Fenerbahçe kız voleybol takımı‚ bu branşta henüz Avrupa şampiyonlukları yapılmadığından‚ kulüpçe ödül olarak bir Avrupa seyahatine layık görülmüş ve Saarbrücken Kulübü ile yapılan anlaşma gereği‚ 1958 de 3 maç için Almanya’ya gitmiştir.

Yönetim Kurulundan Sedat Bayur‚ Talat Ataman ve antrenör Alaattin Güneş ile Ayten Salih ‚ Güneş Çapa‚ Nazmiye‚ Mahiru‚ Eser‚ Güngör‚ Ayten Sunar‚ Ören ve Seta´dan oluşan grup‚ 16 Mart 1958’de trenle gittiği Almanya’da Saarbrücken ve Sarvelingen´de yaptığı 3 maçı da kazandı. İlk yurtdışı seyahatinin ilk maç ve galibiyeti 20 Mart’ta‚ Ayten ‚ Güneş‚ Mahiru‚ Nazmiye‚ Güngör ve Seta kadrosuyla oynamış ve 15/6‚ 15/6 ve 15/2 olarak‚ 3/0 sonuçla Saarbrücken´de kazanılmıştır.

Tahran seyahati

İstanbul ve Türkiye 1958-59 mevsimi şampiyonu Fenerbahçe Kız Voleybol takımı Tahran Üniversitesi tarafından İran´a davet edildi ve Tahran´da yaptığı 3 maçta Üniversite’ye yenildi. Taç Kulübüne karşı da bir galibiyet ve bir yenilgi aldı.

Bükreş maçları

1960 Türkiye şampiyonu Fenerbahçe‚ o mevsim ihdas olunan Avrupa Şampiyon Kulüpler Kupası maçlarında Türkiye’yi temsil eden ilk kulüp olmuş ve 22-24 Ocak 1961’de İstanbul’da yapılan 2 maç sonunda‚ rakibi Dünya 2. si Dinamo Bükreş tarafından elenmişti.

Tiran deplasmanı

Fenerbahçe‚ Şampiyon Kulüpler Kupası’nda 2. kez 1967-68 İstanbul ve Türkiye şampiyonu olarak katıldı. Kurada karşısına Tiran´ın 17 Nenturi takımı çıktı. Tiran’daki 4.1.1969 maçını 3-0‚ İstanbul rövanşını da 19 Ocak’ta 3-2 kazanan 17 Nenturi tur atladı. Fenerbahçe bu maçları şu kadro ile oynadı: Sema (K)‚ Tomris‚ İnci‚ Gülfer‚ Gülören‚ Perran‚ Aynur‚ Nida ve Feyza

Moskova deplasmanı

İstanbul ve Türkiye 1968/69 mevsimi şampiyonu Fenerbahçe Kız Voleybol Takımı 3. kez katıldığı Avrupa Şampiyon Kulüpler Kupasında ilk maçını 2. turda Bulgarlarla yapacaktı. Ancak‚ Bulgarların çekilmeleri üzerine‚ çeyrek finalde geçen yılın Avrupa şampiyonu Rus Ordu Takımı ile eşleşti.

Kongre arifesinde ve 1 milyon lira da borçlu Fenerbahçe Kulübünün 2 maçın da İstanbul’da yapılması teklifini Ruslar kabul etmediler. Kulüp‚ 28 bin lira olan masrafa karşı sadece 5 bin lira verebildiğinden‚ Beden Terbiyesi’nden ısrarlar sonucu 15 bin lira yardım alındı. 5 bin lira da kafileye dahil edilen bir üyeden sağlanarak‚ 14 Mart 1970 gecesi otobüsle Ankaraya‚ ertesi sabah da Rus uçağıyla Moskova´ya gidildi.

Yönetim Kurulundan Rüştü Dağlaroğlu‚ Turgut Soydaner‚ Şube Kaptanı Turgut Turgay‚ Antrenör Metin Bıkmaz‚ Takım Kaptanı Perihan Özbilgin‚ Sema Bora‚ Serpil Koç‚ Tomris Özpars‚ İnci Dönmez‚ Nilgün Turgay‚ Selma Paketçi‚ Ceyda Turan ve Figen Tangil´den oluşan ve kar altındaki Moskova´da CSKA mensubu Rus subayları tarafından karşılanan Fenerbahçe kafilesi‚ 28 kat ve 4 bin odalı‚ Avrupa´nın en büyük oteli Hotel ROSSİA´da 4 gün kaldı.

16 Mart 1970 deki maçı Rus takımı 15/3‚ 15/7 ve 15/8 kazandı. Rövanş maçı için 4 Nisanda gelen ve Taksim de Plaza oteline yerleştirilen misafir takım‚ 5 Nisandaki karşılaşmayı 15/0‚ 15/1 ve 15/3 ile kazanıp yarı finale yükseldi ve sonunda yine Avrupa Şampiyonu oldu.

Atina, Sofya ve Lodz deplasmanları

1971-72 Türkiye şampiyonu Fenerbahçe‚ 5.11.1972 günü İstanbulda Perihan (K)‚ Alev‚ Şeniz‚ Sema‚ Perran‚ Nida‚ İnci‚ Tomris‚ Aynur ve Feyza kadrosuyla 10/15‚ 15/12‚ 15/5 ve 15/12lik setlerle 3-1 yendiği Yunan şampiyonu Panathinaikos ile Atina´da 11.11.1972 deki rövanşı‚ Rumen hakemler gelmeyince‚ Yunanlı hakemler idaresinde oynanmaya zorlandı. Fenerbahçelilerin itirazları ve Yunanlı seyircilerin de Fenerbahçelilere saldırmaları ile olaylar çıkmış ve durum FIVB’ye aksettirilmiştir. Fenerbahçe Kulübü’nün bu itiraz ve şikayeti üzerine‚ rövanş maçının‚ tarafsız saha olarak‚ Sofya´da oynanması kararlaştırıldı. Ancak‚ Fenerbahçe‚ müsabaka günü olan 9.12.1972 de Sofya´da rakibini göremeyince 2. tura geçti. Sarı-Lcivertliler böylece Avrupa Kupalarında tur atlayan ilk Türk Voleybol Takımı oldular.

Fenerbahçe´nin 2. turdaki rakibi Polonya´nın ünlü Star Lodz takımı idi. Yönetim Kurulundan Nusret Özmengü ve Şube Kaptanı Halit Çetinkaya idaresinde Aralık 1972 de Lodz´a giden Fenerbahçeliler orada 3-0‚ Ocak ayında İstanbul rövanşını da yine 3-0 kaybedip elendiler.

Portekiz deplasmanı

Fenerbahçe Kız Voleybol Takımı 1972/73 Türkiye İkincisi olduğundan‚ Avrupa Kupa Galipleri Şampiyonası’ndaki rakibi Leixöes ile ilk maçı Porto şehrinde yapacaktı. Ancak‚ ağır masraf gerektiren bu deplasman üzerindeki tereddüt‚ şubenin kulüpte bir “Voleybol Gecesi” tertipleyip 50 bin lira sağlamasıyla mümkün oldu.

Başkan Faruk IIgaz‚ Yöneticiler B.Büyükyüksel‚ Prof.G.Özgen‚ R.Dağlaroğlu‚ Şube Kaptanı Güneş Çapa‚ eski milli voleybolcu Alev Ercins ve takımı oluşturan Sema (K)‚ Tomris‚ İnci‚ Gülören‚ Gülfer‚ Perran‚ Aynur‚ Nida‚ Feyza ve Nil´den kurulu kafile‚ 16.11.1973 Atlantik kıyısındaki Porto şehrine varmıştır.

Portekiz Kupa şampiyonuyla maç 18 Kasım akşamı yapıldı ve Fenerbahçe´nin 14/16‚ 15/5‚ 10/15‚ 15/4 ve 15/13 olarak‚ 3-2 galibiyeti ile sonuçlandı. Seyirciler‚ ilk seti 14/16 kaybeden Türk takımını‚ önceleri merakla seyrettikten sonra‚ ikinci seti 15/5 kazanması üzerine‚ ambale etmeye çalışmış‚ başaramayınca da ayakta alkışlamıştır.

Maç boyunca tribünde 8-10 kişilik bir grubun sürekli‚ YA…YA..YA… ŞA..ŞA..ŞA… FE-NER-BAHÇE-ÇOK YAŞAAAAA! temposu kulakları okşamış‚ yanlarına gidildiğinde‚ bu gençlerin Porto´da petrol rafinerisi kurmakta olan bir Alman firmasının Türk teknisyen ve işçileri oldukları öğrenilmiştir. Atlantik Okyanusu kıyılarında bir Türk Kulübü için‚ hiç kuşkusuz‚ ilk kez duyulan ve yaşanan bu coşkulu tezahürat mutlu bir anı olarak işaretlenmeye değer…

Fenerbahçe‚ Portekiz Kupa şampiyonu Leixöes takımını 24 Kasım 1973 akşamı Spor ve Sergi Sarayındaki rövanş maçında da 15/8‚ 15/1 ve 15/9 luk setlerle 3-0 yendi ve tur atladı.

Bükreş deplasmanı

Avrupa Kupa Galipleri 1973-74 mevsimi şampiyonasında Fenerbahçe Kız Voleybol Takımı‚ Portekiz şampiyonunu 2 maçta da yenip eledikten sonra‚ 2. turu kur´a ile atladı ve Dinamo Bükreş ile karşılaşmak üzere çeyrek finale yükseldi.

Macar uçağıyla 6.2.1974 de Bükreş´e giden Bülent Büyükyüksel‚ R.Dağlaroğlu‚ Şube Kaptanı Güneş Çapa‚ Antrenör Deniz Esinduy ve Sema (K)‚ İnci‚ Aynur‚ Perran‚ Gülfer‚ Tomris‚ Gülören‚ Nida‚ Feyza ve Nil´den oluşan takım 8 Şubatta çeyrek finalin bu ilk maçıyla 15 Şubattaki İstanbul rövanşını 3/0 kaybetti ve Avrupa 2. si Dinamo Bükreş‚ ÇSKA Moskova ile karşılaşmak üzere‚ yarı finale yükseldi.

Daha sonraları erkek voleybol takımının kapanmasına neden olan zorluklar, kadın voleybol takımını vurmaya başladı ve 1977’de kadın voleybol şubesi kapatıldı. Ancak 1989’da şube yeniden kuruldu. Sırasıyla 1991’de 3. Mahalli Lig, 1992’de 2. Mahalli Lig ve 1993’te 1. Mahalli Lig şampiyonu olup 2. lige yükseldi. Nihayet 1993-94 sezonunda terfi müsabakalarında başarılı olup 1. Lige döndü. Ancak 1995-96 sezonunu sondan 2. bitirip 2. lige düştü. 1997-98 sezonunda 2. lig şampiyonu olsa da mali sıkıntı nedeniyle ertesi sezon 1. ligde oynamadı. 2002-03 sezonunda ligi lider bitirse de play-off’ları 3. bitirerek 1. lige çıkamadı. Sonunda 2003-04 sezonunda 2. ligi namağlup bitirerek 1. lige döndü.

Fenerbahçe 2004-05 sezonunu 34 maçta 16 galibiyet ve 60/67 set averajıyla 47 puanla 10. bitirip play-off’a kalamadı. 2006-07 sezonunda play-off’a kalsa da Eczacıbaşı’na geçilip 2. oldu. Nihayet 2007-08 sezonunda şampiyon oldu ve şampiyonluğunu sonraki 3 sezonunda da korudu.

Kaynakça:
Fenerbahçe Spor Kulübü
Sabiha Rıfat Hk.